بازآفرینی باغات شیراز، عامل هویت بخش و ارتقا دهنده انسجام اجتماعی

حسین کلانتری خلیل آباد، مرجان کریمپور شیرازی

چکیده

شیراز جنت طراز، شهر سبز، شهر گل و بلبل، مهد شعر و عرفان و هنر و … عنوان هایی است که از دیرباز شیراز را به عنوان خطه ای سرسبز، سرزنده و با پهنه های گسترده باغ و فضای سبز که الهام بخش شاعران وهنرمندان و زینت بخش سفرنامه های گردشگران و مورخان و …. است، به جهانبان معرفی کرده و واژه باغ و گل را با نام شیراز عجین نموده است. باغات شیراز اعم از باغات منفرد و به هم پیوسته، از مهمترین ارکان هویتی شهری هستند که آوازۀ آنها، به عنوان جزء جدایی ناپذیر از فرهنگ، تاریخ، هنر، اقلیم واقتصاد شهر، به سالیان دور، برمی گردد. این ویزگی، همواره منجر به مطرح شدن و هم پیوندی باغات با وقایع مهم تاریخی، سیاسی، طرح ها و پروژه های کلان و اقدامات اجرایی شده است. همچنین، خاطره جمعی حضور در این باغات و احساس تعلق خاطربه آنها در بین شهروندان، جایگاه آنها را به یکی از ارکان هویت بخش شهر و عامل افزایش انسجام اجتماعی ارتقا داده است. از این رو و با توجه به جمیع جهات فوق، نحوۀ حفظ و نگهداری باغات شیراز و طرح ها و پروژه های مرتبط با آنها، همواره مورد توجه و نگاه منتقدانه در سطوح مختلف ملی، استانی و شهری قرار گرفته است.

پژوهش حاضر به دنبال بررسی و کشف نقش باغات
در هویت بخشی به شهر شیراز از طریق اتخاذ سیاست های مشخص بازآفرینی هویتی با تأکید
برافزایش انسجام اجتماعی است. بر این اساس پس از بررسی تاریخچه هویتی – اقلیمی شکل
گیری باغ در شهرسازی ایرانی، وجوه اهمیت باغات شیراز به ویژه نقش هویت دهندۀ آنها،
فرآیند تاریخی شکل گیری، نقش و عملکرد، تغییر و تحولات آنها مورد مطالعه و تجزیه و
تحلیل قرار گرفته و بر این اساس، اصول بازآفرینی هویتی باغات شیراز با تأکید بر
ارتقای انسجام اجتماعی تدوین و پیشنهاد شده است.

واژه ­های کلیدی: بازآفرینی، باغات، هویت بخش، انسجام اجتماعی.