بیان عامل های تاب آوری ساختار کالبدی در روند پیشرفت شهرهای امروزی؛

(مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری شیراز)

آیسودا گل دهان، احمد خادمی، میثم حیدری

چکیده

تبیین تاب آوری در برابر تهدیدات، در واقع شناخت نحوه تاثیرگذاری ظرفیت های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی بر جوامع شهری در افزایش تاب آوری و شناسایی ابعاد مختلف تاب آوری در شهرها است. در این میان نوع و نگرش به مقوله تاب آوری و نحوه تحلیل آن، از یک طرف در چگونگی شناخت تاب آوری وضع موجود و علل آن نقش کلیدی دارد و از طرف دیگر سیاست ها و اقدامات تقلیل خطر، خطر و نحوه رویارویی با آن را تحت تاثیر اساسی قرار می دهد. از این روست که تبیین رابطه تاب آوری در برابر تهدیدات و کاهش اثرات آن، با توجه به نتایجی که در بر خواهد داشت و تاکیدی که این تحلیل بر بعد تاب آوری دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. مشکل اصلی هر دو تاخیر در ادراک ضرورت، واقعیات و خامی در تدبیر و اندیشه های شهرسازی است. در این میان شهرهای تاب آور، شبکه ای پایدار از سامانه های کالبدی و جوامع انسانی است که سامانه های کالبدی، مولفه های ساخته شده و طبیعی شهر می باشد که شامل جاده ها، ساختمان ها و زیر ساخت ها، ارتباطات و تاسیسات تامین انرژی است. در مجموع بافت کالبدی همانند بدن شهر است که هنگام حوادث نیز سامانه های کالبدی باید باقی بمانند و در فشارهای شدید به عملکرد خود ادامه دهند. شهر بدون بافت کالبدی تاب آور در برابر حوادث، بسیار آسیب پذیر خواهد بود. شهرهای تاب آور، بر اساس قوانین به دست آمده از تجربیات حوادث گذشته، در محیط های شهری ساخته شده اند. آن ها ممکن است در برابر نیروهای حاصل از مخاطرات خم شوند اما دچار شکست نمی شوند. در این میان، مفهوم تاب آوری، مفهوم جدیدی است که بیشتر در مواجهه با ناشناخته ها و عدم قطعیت ها به کار برده می شود. هدف از این مطالعه تببین مولفه های تاب آوری بافت کالبدی در روند توسعه شهری در منطقه یک شهرداری شیراز می باشد که بدون در نظر گرفتن تهدید مخاطره خاصی تدوین شده است. بنابراین، ابتدا مولفه ها و ابعاد مطرح شده در زمینه تاب آوری بافت کالبدی در میان مبانی نظری و پیشینه تحقیق از نظر نظریه پردازان در این حوزه تدقیق گردید، سپس با استفاده از این دیدگاه 142 نفر از خبرگان حوزه های مختلف شهری که کاملاً مشرف بر وضع موجود منطقه یک شیراز در حوزه تخصصی خود بودند و نیز مطالعات تطبیقی، ابعاد و مولفه های نهایی نگارنده ارائه شد و سپس با تحلیل پرسش نامه و انجام مطالعات و محاسبات لازم مولفه های تاب آوری بافت کالبدی در روند توسعه شهری منطقه یک شیراز تبیین گردید. با توجه به میزان میانگین تاب آوری منطقه یک برابر 8/2، که نشان می دهد در مجموع خبرگان بر این نظر اعتقاد دارند که منطقه یک از لحاظ تاب آوری در وضعیت مطلوبی نیست و فقط در بعد اجتماعی – فرهنگی، مدیریتی و اقتصادی در شرایط تقریباً ایده آل قرار دارد.

واژه های کلیدی : تاب آوری ،آسیب پذیری، بافت کالبدی ، توسعه شهری