تبیین رویکرد مداخله در بافت تاریخی شیراز از طریق کاوشی بر تجربیات رویکرد بازآفرینی (مرمت و حفاظت) شهری
الهام امان زادگان، منوچهر طبیبیان
چکیده
توجه به بازآفرینی بافت تاریخی و مداخله در آن همواره یکی از مسائل اساسی شهرهای دارای هویت و ارزش میراثی است. سال‌هاست که جهت بازآفرینی بافت تاریخی راهکارهایی ارائه گردیده که وضعیت فعلی بازتاب آن است. این اقدامات گاه باعث انهدام و صدمات جدی و گاه درجهت حفظ بافت تاریخی بوده است. مسلما نظریه خاصی پیگیری نشده و رویکردهای مداخله به صورت مقطعی و غالبا سردرگم و بدون احاطه کافی به مسئله بافت اتخاذ شده و در نهایت نیز نتایج مناسبی حاصل نشده است. روش تحقیق نوشتار حاضر توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر رهیافت بازآفرینی‌شهری است؛ هدف نوشتار بررسی تجارب حفاظت و بازآفرینی‌شهری، شناخت رویکردهای مداخله، ترکیب نتایج و در نهایت تدوین آنها در قالب رویه‌ای نو و کاربست آن در بافت تاریخی شیراز از طریق پاسخ به سوالات اصلی تحقیق و درس‌آموزی از تجربیات جهانی است. علی‌الاصول ﺑﻨﺎ ﺑﺮآﻧﭽﻪ ذکر ﺷﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺤﻮل در بافت تاریخی شیراز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻮﯾﺖﺑﺨﺶ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺣﻔﻆ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮔﺮدد، ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽﮐﻪ بازآفرینی متناسب با ﺑﺴﺘرﮐﺎﻟﺒﺪي و توجه به بومی‌گرایی و عدم کپی‌برداری صرف باشد. نتایج حاصل از بررسی رویکردهای مداخله در بافت تاریخی شیراز، رویه‌ای نو تحت عنوان رویکرد بازآفرینی پایدار با محوریت فرهنگ، منظر و هویت تاریخی و تاب‌آوری‌شهری است. در چند دهه اخیر نقش فرهنگ در بازآفرینی شهری تغییر معناداری داشته است، چنانچه تأکیدات فرهنگی تبدیل به اصلی ترین رویکرد در بازآفرینی شهری شده و دستورالعمل ها و معیارهای استفاده از مکان های فرهنگی-تاریخی به عنوان منابعی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار، با توجه به اصالت، یکپارچگی و حفظ برجستگی و منزلت فرهنگی به وجود آمده و رویکرد بازآفرینی شهری فرهنگ-مبنا شکل گرفته است.
این رویکرد که امروزی و یکپارچه نگر است، تسهیلات، فعالیت ها و رویدادهای فرهنگی، تشکیل مراکز جمعی و وقوع فعالیتها در مکانهای عمومی را به مثابه کاتالیزور و نیروی محرکه‌ی بازآفرینی‌شهری قرار می‌دهد و می‌تواند مبتنی بر اعتقادات، فرهنگ و هویت و بستر بومی شیراز صورت پذیرد.
واژه های کلیدی: بازآفرینی،مرمت و حفاظت شهری، رویکرد مداخله، بافت تاریخی، شیراز
