شناخت و تبیین مؤلفه‌های مؤثر در هویت و حس تعلق به مکان در شیراز
مریم ناصری، احسان ده‌بزرگی
چکیده
فضاهای شهری از دیرباز از هویت خاص و ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند؛ این در حالیست که آنچه که از بسیاری از شهرهای کنونی در ذهن مخاطبان شکل می‌گیرد جز مجموعه‌ای از ساختمان‌های بلند، بولوار‌ها، ادارات و پارک‌ها نیست که نتیجه آن کمتر شدن حس تعلق مکانی افراد شهر به این فضاها می‌باشد. در سال های اخیر ساختن برای ساختن و نه ساختن برای زیستن فرصتی را برای توجه به هویت در معماری و شهرسازی باقی نگذاشته‌است. خلأهای بزرگی در وضع موجود با آرمان شهر پدید آورده‌است، از سوی دیگر به علت عدم آموزش‌های لازم و تقلیدهای بدون اندیشه از مظاهر غربی و الگوهای مدرن، شهر شیراز در حال شکل‌گیری و گسترش است؛ در این بین فضاهای شهری و بخصوص فضاهای شهری تاریخی به سبب نقشی که در شکل‌دادن تصویر ذهنی از شهر شیراز در مخاطبان ایجاد می کند، در هویت بخشی و ایجاد حس تعلق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مقاله حاضر با توجه به بررسی های انجام شده بر مبنای مطالعات متون و اسناد کتابخانه‌ای، تحلیل محتوا و مشاهدات میدانی، استخوان بندی شهر باید فضاهای اصلی عمومی و مدنی شهر را به یکدیگر متصل کرده و پویایی و سرزندگی در فضای شهر ایجاد نماید تا بدین ترتیب به ایجاد حس تعلق و خاطرات جمعی کمک کند. فضاهای باز شهری نقش موثری در ایجاد خاطرات جمعی به عنوان شکل دهنده هویت شهری بازی می‌کنند. استفاده از مصادیق هنرهای عمومی و معماری در فضای باز شهری می‌تواند تاثیر زیادی بر شکل دادن به هویت شهری داشته باشد. این نمادها می‌بایست با مشارکت مردم ایجاد شوند و همچنین زمینه ای برای حضور ولمس مخاطبان با رویدادهای معماری باشد؛ به عنوان مثال کارگاه مسابقه قوام الدین شیرازی که به صورت پنج دوره است، که هر ساله برگزار می‌شود و شاهد حضور و لمس مخاطب با معماری و عناصر آن هستیم و یا از طریق برگزاری مسابقات هنری و انتخابات اثر برتر توسط مردم، مشارکت خود باعث تقویت هویت می شود انسان ها سعی می کنند فضاها را براساس اعتقادات و باورهایشان شکل دهند به این ترتیب می‌توان گفت، محملی برای شکل گیری به هویت گمشده معماری و شهرسازی شیراز در فضای شهری ایجاد می شود.
واژه های کلیدی: هویت‌شهری، حس‌تعلق‌مکان، خاطرات‌جمعی، بحران‌هویت، شیراز
