چالش های منظر شهرهای تاریخی (مطالعه ی موردی :بافت تاریخی-فرهنگی شهر شیراز)

حسین کلانتری خلیل آباد، الهام رضائیان کله بستی

چکیده

امروزه شهرهای بزرگ جهان بر سر جذب سرمایه و نیروی انسانی مبتکر با یکدیگر به رقابت برخاسته اند که در این رقابت، طراحی شهری به مثابۀ ابزاری مؤثر مورد توجهی فزاینده قرار گرفته است. منظر شهری تاریخی به عنوان یک راه نوآورانه برای حفظ میراث فرهنگی و مدیریت شهرهای تاریخی است. شهرهای برخوردار از منظر شهری مطلوب قادرند با وسعت بخشیدن به تجربۀ زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقای تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت غرور مدنی آنان را فراهم ساخته و با اعتلا بخشیدن به وجهه و تصویر ذهنی شهر در سطح ملی و بین المللی، توان رقابتی شهر را برای جذب هرچه بیشتر سرمایه و اقشار خلاق تقویت نمایند. بافت تاریخی شهر شیراز به عنوان یکی از غنی ترین بافت های تاریخی کشور و همانند بسیاری از آن ها دچار زوال و فرسودگی شده است. این بافت با دارا بودن 400 اثر ارزشمند تاریخی لزوم توجهات هر چه بیشتر را به خود برانگیخته است. عدم رسیدگی به بافت تاریخی و فروپاشی آن موجب هویت زدایی از کل شهر و متعاقبا مردم خواهد شد. هدف از این گفتار، تبیین چالش های منظر شهرهای تاریخی و مطالعه ی آسیب شناسانه ی منظر محیطی و سیمای بافت تاریخی-فرهنگی شیراز است. از این رو، در پژوهش حاضر، تلاش شده تا از یافته های به دست آمده برای سنجش آسیب های وارد شده به مفاهیم اصلی شکل گیری بافت، بهره جویی شود.هماهنگ کردن روش های مطالعاتی در مورد منظر شهری با ویژگی های سکونتگاه های خاص و تلاش برای بومی سازی این روش ها، ضرورت نگاشتن چنین پژوهش هایی را نشان می دهد. روش تحقیق پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی، بر اساس مطالعه میدانی و با بهره گیری از ماتریس های SWOT و QSPM است.  بر اساس یافته های پژوهش مشخص گردید که شناخت منظر و آسیب شناسی آن توانسته است دست کم، نتایجی را برای شناخت چالش های فراروی محدوده های بحرانی مبتلا به آسیب ها در پی داشته است.

واژه های کلیدی: منظر شهری، منظر شهر تاریخی، بافت تاریخی-فرهنگی شهر شیراز